Praca w Polsce i Europie. Ekspert mówi o powodach do niepokoju

Dane Eurostatu z 2024 roku pokazują, że bezrobocie w Polsce jest bardzo niskie. Wynosi zaledwie 3 proc. Pod tym względem wyprzedzają nas tylko Czesi ze wskaźnikiem 2,8 proc. Za Polską są m.in. Niemcy (3,4 proc.), Francuzi (7,7 proc.) Szwedzi (8,5 proc.), Finowie (8,7 proc.), a także Hiszpanie z najwyższą stopą bezrobocia w Unii Europejskiej na poziomie 11,2 proc.

Czytaj także: Polska wyrasta na czekoladową potęgę. Jesteśmy trzeci w Europie

Ceniony ekonomista Marek Zuber tłumaczy w rozmowie z o2.pl, że na niskie bezrobocie składają się dwa elementy. Po pierwsze, to "dynamiczny wzrost miejsc pracy w latach 2014-2019". Po drugie, to coraz mniejsze zasoby siły roboczej. Ten drugi element jest powodem do niepokoju.

Systematycznie ubywa ludzi na rynku pracy, czyli siły roboczej. Te zasoby nam się kurczą. Wpływa na to starzenie się społeczeństwa i słaby przyrost naturalny. Pod kątem ekonomicznym, wojna Ukrainy z Rosją przyniosła gospodarce dodatkowe osoby do pracy. Natomiast część z tej grupy osób to kobiety z dziećmi i osoby starsze. Oni nie zasilili rynku pracy - wyjaśnia Marek Zuber zaznaczając, że problem ze znalezieniem pracowników zaspokoił tymczasowo przyjazd do Polski m.in. osób z Ukrainy.

Według Marka Zubera, problem z kurczącymi się zasobami pracy będzie narastał. Ekonomista wskazuje, że automatyzacja i robotyzacja nie będą w stanie zagospodarować wszystkich niedoborów w kadrze pracowniczej.

Czytaj także: Podatek Belki - ile wynosi i jaka jest jego przyszłość?

Po rozpoczęciu procesu schodzenia z rynku pracy ostatniego rocznika wysokiego przyrostu naturalnego z początku lat 80. XX w. zawisną nad nami ciemne chmury. Jedynym sposobem na zagospodarowanie tej dziury jest rozsądne gospodarowanie imigracją zarobkową - prognozuje ekspert.

Czy więc stopa bezrobocia nie determinuje siły polskiej gospodarki? Według Marka Zubera należy pamiętać, że to wyłącznie jeden z wielu wskaźników gospodarczych. Ekonomista tłumaczy w rozmowie z o2.pl, iż "pokazuje on, że Polacy mogą pracować, a to wielki sukces, oczywiście, biorąc pod uwagę dane np. z początku XXI wieku".

Ostrzega też przed popadaniem w polityczno-społeczny hurraoptymizm. W opinii Marka Zubera skrajnie niskie bezrobocie bez zasobów siły roboczej może doprowadzić do wyhamowania gospodarki. - Niska stopa bezrobocia jest związana także z kurczącymi się zasobami pracy. Problem ten będzie w Polsce narastał - mówi ekspert.

Nie możemy budować całej narracji wokół stopy bezrobocia. Tym bardziej że brak pracowników, a wyrazem tego może być niska stopa bezrobocia, może wyhamować naszą gospodarkę, a nawet po prostu ją zatrzymać - zaznacza ekonomista.

Z danych Eurostatu wynika, że bezrobocie w Europie Środkowo-Wschodniej jest niższe niż np. w krajach tzw. starej Unii Europejskiej. Według Marka Zubera nie wynika to z przewagi Polski, Czech czy Bułgarii (stopa bezrobocia na poziomie 3,9 proc.), a z uwarunkowań socjalnych.

W Niemczech i we Francji bardziej opłaca się nie pracować niż np. w Polsce. Nasze zabezpieczenie socjalne jest dużo niższe niż w Europie Zachodniej. Znacznie gorzej żyje się przeciętnemu Polakowi na bezrobociu niż przeciętnemu bezrobotnemu Szwedowi - wyjaśnia ekonomista.

Zuber dodaje też, że "pomimo postępów wciąż generalnie jesteśmy biedniejsi", a realne dochody mamy na poziomie ok. 85 proc. średniej unijnej". Wskazuje, że to piąte od końca miejsce w Europie.

Nie jest tak, że mamy niskie bezrobocie i w Polsce jest super. Nie należy tak na to patrzeć - zaznacza ekspert.

Marek Zuber zaznacza, że w Polsce nadal są ludzie, którzy powinni pracować, a nie chcą podjąć zatrudnienia, mimo bardzo niskiego bezrobocia. Za przykład podaje wskaźnik zatrudnienia. W Niemczech wynosi on 78 proc., a w Polsce to zaledwie 72 proc.

Przez wiele lat stopa bezrobocia w Niemczech była dla Polski nieosiągalna. Dane Eurostatu pokazują jednak, że nasi zachodni sąsiedzi mają wyższe bezrobocie niż Polska. Skąd ta różnica?

Marek Zuber wskazuje, że to efekt stagnacji niemieckiej gospodarki i rozbudowanego systemu socjalnego. Ekonomista zauważa, że "Niemcy nie mogą korzystać z tanich surowców z Rosji, a niemieckie firmy muszą walczyć z konkurencją z Chin".

Czytaj także: Podatek katastralny - kiedy w Polsce i jaka będzie jego wysokość?

Gospodarka niemiecka się przeobraża. Ona nie upadnie, ale proces zmian trochę potrwa. [...] Dobra wiadomość dla naszych zachodnich sąsiadów jest taka, że niemiecki rząd i wiele niemieckich firm ma pieniądze i są w stanie taką transformację przeprowadzić. Niemcy nie będą miały jednak w najbliższych latach takiej siły gospodarczej, jak jeszcze w 2019 roku. Choć dalej będą pewnie wiodącą gospodarką w Europie - prognozuje ekspert.

Zuber zaznacza, że przykładem bolesnej transformacji niemieckiej gospodarki jest zakład produkcji Porsche. Motoryzacyjny gigant musiał zwolnić 8 tys. osób.

Marcin Lewicki, dziennikarz o2.pl